سنگ شجر چیست ؟
سنگ شجر به کانی گفته میشود که در داخل آن نقوشی شبیه به گیاهان ،درختان ،حیوانات ،انسان و … دیده میشود.
عقیق شجر چیست ؟
عقیق شجر Moss Agate، Dendritic Agate اکثرا به گروهی از عقیقهای سفید یا کبود گفته میشود که در داخل آنها ساختارهای تصویری یا نقوش انتزاعی دیده میشود.البته در عقیقهای زرد و یا سرخ نیز نقوش و تصاویر میتواند دیده شود که به همین علت میتوان آنها را در دسته عقیق شجر قرار داد.قیمت سنگ شجر به وضوح و تشابه نقش و همچنین اندازه نگین بستگی دارد و در قیمت گزاری نگین عقیق شجر، سلیقه فروشنده و ذوق خریدار حرف اول را میزند.
علت اصلی تشکیل این تصاویر و اشکال در عقیقها ،کانی پیرولوزیت با ترکیب دی اکسید منگنز میباشد که در برخی حالات اکسید آهن یا ترکیبات دیگر منگنزدار میتوانند دلیل ایجاد تصویر در کانی باشند.در این عقیقها شکل ایجاد شده با ساختار بلوری و حفره های داخل کانی ارتباط مستقیم دارد و رشد اشکال به صورت دندریتی از ساختار بلوری و منافذ احتمالی کریستالِ مادر (سیلیس) کاملا تبعیّت میکند.
عقیق شجر چگونه ایجاد میشود ؟
شرایط تشکیل بدین نحو است که دی اکسید منگنز Mno2 و دی اکسید سیلیسیم Sio2 در Ph های نزدیک به هم متبلور میشوند ولی تبلور و انجماد کریستالی دی اکسید منگنز کمی سریعتر از شبکه کریستالی سیلیس میباشد. به عبارت دیگر هنگامی که کریستال سیلیس به صورت ژله ای وجود دارد ، دی اکسید منگنز به صورت دندریتی رشد کرده و متبلور میشود و بعد از آن ساختار ژله ای سیلیس منجمد میشود و این تاخیر زمانی تبلور بین دو ساختار میباشد که باعث ایجاد و تثبیت این اشکال داخل کانی میشود.در مرتبه بعد نگین تراش با تشخیص مسیر و لایه تصویر ، به تراش نگین اقدام میکند و اینجاست که ذوق هنرمندِ جواهرتراش در هویت بخشی به اشکال نقش سازنده ای دارد.
این دسته از شجرها را که شکل گیری بلور و ایجاد تصاویر در آنها به صورت همزمان میباشد را شجر اولیه (شجر پایه) میگویند.اکثرا ساختارهای ایجاد شده در این دسته از عقیقهای شجر به صورت سه بعدی میباشد.
در حالت دوم از شکل گیری سنگ شجر ، محلولهای محتوی اکسید منگنز و یا ترکیبات دیگر به داخل ترکها و شکستگیهای داخل عقیق یا کریستال نفوذ کرده و در امتداد همین نفوذ متبلور میشوند و جهت انتشار این گونه شجرها ، بسته به زاویه ترکها و منافذ ، اکثرا به صورت دو بعدی میباشد . به این دسته از شجرها که بین تشکیل شبکه کریستالی مادر (سیلیس) و شکل گیری شجر فاصله زمانی وجود دارد ، شجر ثانویه میگویند ( یعنی اینکه شجر یا تصویر بعد از ایجاد سنگ شکل گرفته است)
حالت سوم از تشکیل شجر به این نحو است که یک باکتری به نام باسیلیس ترونجینسیس از منگنزهای داخل کانی تغذیه کرده و ناخالصی های اکسید منگنر را دفع میکند و باعث ایجاد نقوش و تصاویر در شکافها و منافذ سنگ میشود . این حالت از تشکیل شجر نادر است ولی جود دارد.
درباره منشا تشکیل شجر روایاتی وجود دارد که با توجه به دلایل علمی فوق الذکر میتواند آنها را مورد بررسی مجدد قرار داد. به عنوان مثال این پندار وجود دارد که شکل شجر ،انعکاس رعد و برق آسمان در داخل کانی میباشد و یا روایاتی از این دست که کم نیست و در بین عوام رواج دارد.
**************
