انگشتر عقیق بهتر است یا دُرّ نجف؟چه چیزی روی انگشتر حک کنیم بهتر است؟

مستحب مؤکد است که مردان و زنان در دست راست انگشتر داشته باشند.اگر نگین انگشتر از عقیق،فیروزه و

دُرّ نجف باشد، بهتر است. هر یک فواید و برکاتی دارد. خوب است انسان از هر سه انگشتر استفاده کند. از بررسی

روایات معلوم می شود که ثواب انگشتر عقیق از بقیه انگشتر ها بیشتر است.

از حضرت صادق (ع) منقول است : ” هر که انگشتری از عقیق داشته باشد، عاقبتش به خیر می شود “.

از حضرت صادق (ع) روایت شده : ” هر کس انگشتر فیروزه در دست کند، فقیر نشود “.

از آن حضرت نقل شده که :” در نگاه به انگشتر دُرّ نجف ثواب حج و عمره داده می شود “.

ابو طاهر میگوید : حدیث فضیلت دُرّ نجف را که از حضرت صادق (ع) نقل شد، برای امام حسن عسکری (ع) نقل کردم،

فرمود : ” بلی این حدیث جدم امام صادق(ع) است “. عرض کردم : شما هیچ چیز را بر عقیق سرخ اختیار نمی فرمایید،

فرمود : ” بلی، برای فضیلت بسیاری که در آن وارد شده است. پدرم به من خبر دارد : اوّلین کسی که انگشتر عقیق در

دست کرد، حضرت آدم (ع) بود و به نگین انگشترش نام های مقدّس پنج تن آل عبا را نقش کرده بود “.

در نقش انگشتر هر یک از : ” لا اله الاّ الله ” ، ” محمّد رسول الله ” ، ” نام های پنج تن آل عبا ” ، ” العزّة لله ” ،

” حسبی الله ” ، ” ماشاء الله لا قوة الا بالله ” بنویسد بهتر است.

انگشتری در اسلام

انگشتر حلقه‏ ای است از طلا یانقره كه معمولاً سنگی قیمتی برآن جای دارد و در یكی از انگشتان قرار می‏گیرد.(1)

پیروان هر كیش و مذهبی برای خود نشانه‏ای دارند كه با آن شناخته می‏شوند؛ چنانكه مسیحیان صلیب و هندوها و

بوداییان خال سرخ در پیشانی و موهای مخصوص دارند.

اهل ایمان نیز با علاماتی شناخته می‏شوند. یكی از این علامات، انگشتر به دست راست كردن است.

امام حسن‏ عسكری علیه‏ السلام می‏فرماید : نشانه‏ های مؤمن ، پنج چیز است : پنجاه و یك ركعت نماز گزاردن ،

زیارت اربعین ، انگشتر به دست راست كردن و جبین را در سجده بر خاك نهادن و خواندن « بسم الله الرّحمن الرّحیم »

با صدای بلند.(2)

استفاده از انگشتر ، سنّتی است كه رسول گرامی اسلام به آن اهمیّت می‏داد (3) و پس از نبی‏ مكرم، اهل بیت

علیهم السلام و پیروان آنان بر انجام دادن این سنت محمدی صلی‏ الله‏ علیه ‏و‏آله اصرار ورزیدند. وقتی رسول خدا

صلی‏ الله‏ علیه‏ و‏آله شریعت خویش را به مردم ابلاغ كرد، در اواخر سال ششم هجری به پادشاهان و امپراتوران بزرگ عصر

خود نامه‏ هایی نگاشت و آنان را به پذیرش دین حق دعوت كرد. آنگاه برای رسمی ساختن نامه ‏ها دستور داد انگشتری

بسازند و نامش را بر آن بنویسند تا بدین وسیله نامه‏ ها را مهر زند.(4)

این انگشتر، كه گویا اولین انگشتر پیغمبر اسلام صلی‏ الله‏ علیه‏ و ‏آله بود، همواره تا آخر عمر مبارك حضرت مورد استفاده

قرار می‏گرفت. پس از او امامان معصوم علیهم‏ السلام نیز به «تختم» مقید بودند و یك یا چند انگشتر داشتند. انگشتر در

ابتدای كار علاوه بر ثواب، جهت رسمیّت بخشیدن به نامه‏ ها و مهر كردن آن مورد استفاده قرار می‏گرفت. به تدریج این سنت

محمدی در میان خلفا و سلاطین به گونه‏ ای دیگر رایج شد. برخی از آنان از انگشتر های گرانبها و آن هم چه بسا به

قصد فخر فروشی و تجمّل استفاده می‏كردند. به تدریج مهرها از انگشتر جدا شد و نگهداری مهر سلطنتی یكی از پستهای

دربار شد.علما و مراجع تقلید نیز در پاسخ نامه‏ های شیعیان نوشته خود را مهر می‏زدند و به سبب اهمیّت و ارزش مهر در

حفظ آن می‏كوشیدند. به تدریج ارزش مهر قانونی شد و برای جاعلان آن، مجازات سنگینی مشخص گردید.

انگشتر به دست كردن یك سنّت اسلامی است و در روایات «تختم» خوانده شده است. ائمه اطهار علیهم‏ السلام بر این

سنت تأكید ورزیده، در مورد جنس ، نوع نگین و نقش آن به تفصیل سخن گفته‏ اند. از آنجا كه امروزه تهاجم

فرهنگی دشمنان شریعت به روشهای مختلف، جامعه را در معرض انحراف قرار داده و حتی نوع زیور و پوشش مسلمانان

را دگرگون ساخته است، جا دارد سنت و اخلاق ائمه علیهم‏ السلام در پوشش، ترویج گردد. بسی زشت است كه جوانان

مسلمان انگشتر طلا به دست كنند و داماد و عروس انگشتر طلا به هم هدیه دهند و حرمت آن را ندانند.

اهمیّت عقیق و فیروزه

یكى از بزرگان شیعه به نام ابومحمّد، قاسم مدائنى میگوید روزى خادم حضرت ابوالحسن ، امام هادى علیه السلام به نام

صافى ، براى من حكایت كرد:

در یكى از روزها خواستم به زیارت قبر امام علىّ بن موسى الرّضا صلوات الله علیهما شرفیاب شوم ، نزد مولایم امام هادى

علیه السلام رفتم و از آن حضرت اجازه گرفتم .امام علیه السلام ضمن دادن اجازه ، فرمود: سعى كن انگشتر عقیق زرد

رنگ همراه داشته باشى كه بر یك طرف آن ( ماشاء الله ، لا قوّة إ لاّ بالله ، اءستغفر الله ) و بر طرف دیگرش (محمّد، علىّ)

نوشته شده باشد، تا از هر حادثه اى در امان گردى .

و سپس افزود : این انگشتر موجب سلامتى جسم و دین و دنیا خواهد بود.

پس طبق دستور حضرت ، انگشترى با همان اوصاف تهیّه كردم و براى خداحافظى نزد آن بزرگوار آمدم ، وقتى از خدمت آن

حضرت مرخّص گشتم و مقدارى راه رفتم ،پیامى براى من آمد كه برگرد. هنگامى كه بازگشتم،مرا مخاطب قرار داد و فرمود:

اى صافى ! سعى كن انگشتر فیروزه ، تهیّه نمائى و همراه خود داشته باشى ، چون كه در مسیر راه طوس و نیشابور

شیرى درّنده سر راه قافله است و مانع از حركت افراد مى باشد.

وقتى به آن محلّ رسیدى ، جلو برو ؛ و آن انگشتر فیروزه را نشان بده و بگو : مولایم پیام داد : از سر راه زوّار كنار برو، تا

بتوانند حركت نمایند. سپس در ادامه فرمایش خود افزود: سعى كن نقش انگشتر فیروزه ات بر یك طرف آن الله المَلِك

و بر طرف دیگرش المُلْك لله الواحد القهّار باشد. پس از آن ، فرمود : نقش انگشتر امیرالمؤ منین امام علىّ علیه السلام

چنین بوده است و خاصیّت فیروزه ، امنیّت و نجات یافتن از درندگان و پیروزى بر دشمن خواهد بود.

صافى گفت : بعد از آن ، خداحافظى نموده و به سمت خراسان حركت كردم و آنچه را حضرت دستور داده بود، انجام دادم .

و هنگامى كه از خراسان مراجعت نمودم ، حضور امام علیه السلام شرفیاب شدم و بعضى جریانات را تعریف كردم .

حضرت فرمود : مابقى حوادث را خودت مى گوئى یا من بیان كنم ؟ عرض كردم شما بفرمائید تا استفاده كنم .

حضرت آمده بودند، وقتى فیروزه را در دست تو دیدند آن را گرفتند و براى مریضى كه داشتند بردند و در آب شستند و آبش

را، مریض آشامید و سلامتى خود را باز یافت ، سپس انگشتر فیروزه را برایت برگرداندند و با این كه انگشتر در دست

راست تو بود، در دست چپ تو قرار دادند و وقتى از خواب بیدار شدى ، تعجّب كردى كه چگونه انگشتر از دست راست

به دست چپ منتقل شده است . پس از آن ، كنار بالین خود سنگ یاقوتى را یافتى كه جنّیان آورده بودند، آن را برداشتى

و اكنون به همراه دارى ، آن یاقوت را بردار و به بازار عرضه كن ، به هشتاد دینار خواهند خرید.

خادم گوید : آن هدیه جنّیان را به بازار بردم و به همان مبلغى كه حضرت فرموده بود، فروختم .

فضیلت انگشتر و نوع نگین

بدیهی است آنچه از زبان پیامبران و امامان علیهم ‏السلام در باره فضیلت انگشتر و نوع نگین و نوشته آن نقل شده، بدون

عنایت به این اصول، قانع كننده نیست و چه بسا شبهاتی را بر اذهان مستولی می‏سازد:

1 ـ پیغمبر اسلام و اهل ‏بیت علیهم‏ السلام انگشتر را به قصد زینت و تفاخر و تجمّل به دست نمی‏كردند.

2 ـ آن بزرگان انگشتر به دست كردن و دقت در نقش نگین آن را از سنتهای مهم و نشانه اهل ایمان می‏دانستند.

3 ـ با بررسی و تطبیق تاریخ سیاسی زمان پیغمبر و ائمه علیهم‏ السلام و ملاحظه كلمات حك شده بر نگین انگشتر آنان،

رابطه تنگاتنگ این دو را درمی‏یابیم. بدین بیان كه پیغمبر بزرگ اسلام و ائمه‏ هدی علیهم ‏السلام در انتخاب نقش نگین خود

شرایط و اوضاع و احوال حاكم برجامعه و مسلمانان را مورد توجه قرار می‏دادند. به عبارت دیگر، این رفتار آنان نوعی واكنش و

پاسخ مناسب به شرایط اجتماعی و سیاسی جامعه گاه به شكل تأیید و تشكر آشكار می‏شد و زمانی در قالب اعتراض.

4 ـ نقش نگین ائمه علیهم ‏السلام گاه به سبب دگرگونیهای جامعه تغییر پیدا می‏كرد. حضرت ابی ‏عبدالله علیه‏ السلام

عبارت « انّ الله بالغ امره » و حضرت سجاد علیه‏ السلام جمله « خَزِیَ و شَقِیَ قاتل الحسین » را بر نگین خود نقش كرده

بودند. برخی از امامان علیهم ‏السلام به سبب تغییر اوضاع سیاسی یا اجتماعی، نقش نگین خود را تعویض می‏كردند.

چنانكه علی‏ بن ابی‏طالب علیه‏ السلام در دوران غصب خلافت و پس از آن نگینهایی با نوشته ‏های متفاوت داشت.

5ـ امامان علیهم ‏السلام كه به نوشته نگین خود عنایت داشتند، در معاشرت یا پاسخ به پرسشهای اصحاب، نوشته

نگین خود را مطرح می‏كردند و دوست داشتند اصحاب نیز چنین باشند، حتی آنان در گفتارهای خویش نقش نگین پدران

خود را به اطلاع شیعیان می‏رساندند؛ چنانكه برخی از ائمه علیهم ‏السلام درایام خاصی مثل جمعه و اعیاد دیگر،

انگشتر پدرشان را به دست می‏كردند.حضرت سجاد علیه ‏السلام به خاتم پدرش تختم می‏فرمود. امام محمد باقر علیه‏

السلام نیز به خاتم جدش امام حسین علیه ‏السلام تختُم می‏كرد.

شیخ عباس قمی روایت می‏كند كه حسین بن علی علیه‏السلام به فرزندش علی بن حسین علیه‏ السلام وصیت كرده،

انگشترش را در دست او قرار داد و امر امامت را به او وا گذاشت. آنگاه همین انگشتر به محمدبن علی و سپس به

جعفر بن محمد علیهم‏ السلام رسید.

نقش خاتم خاتم الانبیاء صلی‏ الله ‏علیه ‏و ‏آله

رسول گرامی اسلام پس از سالها تلاش و بردباری فراوان توانست ندای توحید را در شبه جزیره عربستان همگانی سازد.

رسالت آن حضرت، رسالتی جهانی بود و سلاطین و شاهان عصر خود را به یكتا پرستی فرا خواند. آن بزرگوار فرمان داد،

برای رسمی كردن نامه‏ هایش، مهری بسازند و بر روی آن نام وی را حك كنند. این مهر كه چون انگشتری می‏نمود،

از جنس نقره (5) بود و پیوسته در دست راست آن حضرت جای داشت.(6)

نقش نگین

وقتی آن حضرت هنوز قدرت چندانی نداشت، در قراردادها و عهدنامه ‏ها محمدبن عبدالله، خوانده می‏شد و اجازه نمی‏دادند

در پایان قراردادها جمله محمد رسول الله نوشته شود. زمانی كه شوكت و عزّت اسلام آشكار شد، او امپراتوران زمان

خود را به یكتاپرستی فرا خواند، نامه‏ ها و پیامهای خود را با انگشتری كه بر آن «محمد رسول الله» حك شده بود، مهر

می‏فرمود. كلمه طیبه «محمد رسول الله» در سه ردیف عمودی با ترتیب خاصی بر مهر كنده شده بود. در سطر اول بالا كلمه

الله، در سطر دوم كلمه رسول و در پایین محمد صلی ‏الله‏ علیه ‏و‏آله .(7)

حضرت صادق علیه‏السلام فرمود : نقش انگشتر رسول اكرم صلی‏ الله علیه ‏و‏آله « محمد رسول الله » بود.(8) او همچنین

از پدر بزرگوارش نقل می‏كند كه : انگشتر رسول خدا از جنس نقره بود و « محمد رسول الله » بر آن نقش بسته بود.(9)

ناصر خسرو قبادیانی، شاعر پر آوازه پارسی زبان، نیز در شعر خود مضمون این حدیث را به نظم كشیده است.

محمد رسول خدای است زین ما همین بود نقش نگین محمد(10) پیامبر اسلام در مكاتباتش خود را رسول الله

خوانده است. این نقش نگین به جنبه آسمانی بودن پیامهای حضرت اشاره دارد.

بر یكی از نگینهای آن حضرت عبارت « صدق الله محمد رسول الله » حك گردیده بود. گرچه برخی از مورخان معتقدند،

جمله « صدق الله » پس از حلت پیامبر صلی‏ الله‏ علیه‏ و ‏آله اضافه گردید.

در بعضی از روایات آمده است كه بر یكی از انگشتری‏های پیامبر اسلام صلی‏ الله‏ علیه ‏و‏ آله سه جمله

« لااله الا الله – محمد رسول الله – علی ولی‏ الله » حك گردیده بود. بنا به صحت روایت فوق، این نوشته بشارتی بر

مؤمنان و پیامی به مشركان است كه این شریعت با وفات آن حضرت پایان نمی‏پذیرد و این شجره طیبه همچنان پر ثمر و

پر نور به راه خود ادامه می‏دهد. امام صادق علیه‏ السلام می‏فرماید: رسول خدا صلی ‏الله ‏علیه‏ و‏آله دو انگشتر داشت.

بر یكی نوشته شده بود : « لا اله الا الله » و بر دیگری « صدق الله ».(11)

حضرت رضا علیه‏السلام در حدیثی جامع در پاسخ به پرسش یكی از اصحاب خویش به بیان نقشهای نگین راهبران

معصوم علیهم ‏السلام از حضرت آدم علیه‏ السلام تا حضرت خاتم صلی‏ الله‏ علیه‏ و‏ آله و از حضرت خاتم صلی‏ الله‏ علیه‏ و ‏آله

تا پدر بزرگوارشان حضرت موسی‏بن جعفر علیه‏ السلام پرداخته است. آن بزرگوار در بخشی از این حدیث فرموده است:

« و كان نقش خاتم محمد صلی‏ الله‏ علیه‏ و‏ آله لا اله الا الله محمد رسول الله »(12)

________________________________

مراجع :

1ـ دایرة المعارف تشیع، احمد صدر حاج سید جوادی و دیگران، ج 2، ص 583.

2 ـ بحارالانوار، ج 98، ص 106. مراد از 51 ركعت نماز 17 ركعت نماز فریضه و 34 ركعت نافله است.

3 ـ عن ابی‏عبدالله(ع) : من السنّه لبس الخاتم. پوشیدن انگشتر، سنت است. (وسایل الشیعه، ج 3، ص 313.)

4 ـ دایرة المعارف تشیع، ج 2، ص 583.

5 ـ بحارالانوار، ج 16، ص 95.

6 ـ وسائل الشیعه، ج 1، ص 233؛ حلیة الابرار، سیدهاشم بحرانی، ج 1، ص 207.

7 ـ دایرة المعارف تشیع، ج 2، ص 583.

8 ـ وسایل الشیعه، ج 3، ص 409.

9 ـ بحارالانوار، ج 16، ص 95.

10 ـ لغت نامه دهخدا، ج 23، ص 20096.

12 ـ همان، ص 410.

11 ـ وسایل الشیعه، ج 3، ص 411.